کارسنجی و زمانسنجی در صنعت سیمان
یکی از بزرگترین دغدغه‌های مدیران صنعت سیمان مواجه شدن با درخواست افزایش نیرو در پست‌های سازمانی از طرف معاونین و مدیران است و از سوی دیگر همیشه یک سوال در ذهن دارند در هر پست به چه تعداد نیروی انسانی نیاز است.
آنچه در این مطلب خواهید خواند:
- مقدمه و تشریح کلی صنعت
- چالش‌های اصلی صنعت سیمان
صنعت سیمان به عنوان یکی از صنایع پایه، نقش اساسی را در توسعه زیرساخت های اقتصادی- اجتماعی هر کشور بر عهده دارد. ایران در سال 1396 دارای 75 کارخانه تولید کننده سیمان بوده است که با ظرفیت تولید 3/85 میلیون تن سیمان از نظر ظرفیت چهارمین رتبه را در کشورهای جهان بعد از چین و هند و آمریکا در اختیار دارد (لیست و اطلاعات جامع کارخانجات تولید سیمان کشور در فایل اکسل قابل مشاهده است لینک دریافت).
مقدمه‌ای بر صنعت سیمان
عراق را می‌توان بزرگترین کشور واردکننده سیمان ایرانی دانست که در سال 1395 بیش از 36 % از سیمان کشور با ارزشی بالغ بر 158 میلیون دلار راهی این کشور همسایه شده است. پس از آن افغانستان، کویت، پاکستان و موزامبیک دیگر کشورهای واردکننده سیمان ایران به شمار می‌روند. البته از سریلانکا، عمان، بنگلادش، سنگاپور، میانمار، کویت، یمن، هند و بحرین به عنوان دیگر بازارهای بالقوه صادراتی سیمان یاد می‌شود. صنعت سیمان در سال‌های گذشته و به ویژه از زمان شروع بحران اقتصادی سال 2008 در اروپا و آمریکا دستخوش تغییراتی شده است. با در نظر گرفتن آخرین پیش‌بینی‌های انجام شده "کسب جایگاه سوم جهان با ظرفیت تولید سالیانه 120 میلیون تن و رتبه اول در صادرات جهانی و ظرفیت تولید در منطقه برای صنعت سیمان ترسیم شده است".
چالش‌های اصلی صنعت سیمان
رکود اقتصادی در سال‌های اخیر خصوصاً در سال‌های 1394 و 1395 باعث کاهش چشمگیر بودجه پروژه‌های عمرانی شد که به دنبال آن کاهش در ساخت و ساز اتفاق افتاد. در عین حال همراه با کاهش تقاضا در داخل کشور، ظرفیت تولید سیمان در کشور به دلیل راه‌اندازی پروژه‌های سیمانی افزایش یافت. همین عوامل موجب شد بسیاری از توزیع‌کنندگان، فروشندگان و بازاریابان شرکت‌های سیمانی در خارج از محدوده استانی مقیم خود به دنبال بازارهای هدف باشند و با افزایش نقدینگی، امکان ادامه حیات اقتصادی داشته باشند. از مهمترین چالش‌هایی که صنعت سیمان کشور مانند سایر صنایع در سال‌های گذشته و در حال حاضر با آن‌ها مواجه است، می‌توان به موارد ذیل اشاره داشت:
- مشکلات مربوط به حمل و نقل جاده‌ای و هزینه بالای حمل و نقل ریلی
- شرایط دشوار فروش و مازاد عرضه بر تقاضا به دلیل رکود اقتصادی و کاهش شدید بودجه عمرانی در کشور
- افزایش بی‌رویه واحدهای تولید سیمان بدون عدم برآورد صحیح و منطقی از میزان ظرفیت و کشش مصرف سیمان
- رقابت ناسالم و منفی مانند اعمال تخفیفات نامتعارف ضمن ورود به بازارهای غیرمشترک و تآثیر منفی بر فروش سایر کارخانجات سیمانی
- وابستگی شدید صادراتی به کشور عراق و به دنبال آن کاهش میزان صادرات به این کشور به دلیل مسائل امنیتی و افزایش عوارض گمرکی، همچنین بهره‌برداری از برخی طرح‌های توسعه‌ای و روند افزایش ظرفیت در کشور عراق
- خودکفا شدن برخی کشورهای مقصد صادراتی و همچنین حضور رقبای جدید در کشورهای هدف
- ارزآوری نسبتاً کم در برخی از شرکت‌های صادراتی به دلیل مشکلات ناشی از تحریم‌های بین‌المللی جهت انتقال ارز
- عدم امکان برخورداری از تسهیلات بانکی مناسب در جهت رفع موانع تولید
- هزینه‌های بالای مالی ناشی از تسهیلات ارزی و شناسایی زیان‌های سنگین تسعیر ارز به دلیل نوسانات نرخ ارز
- عدم استفاده کامل از ظرفیت تولید و هزینه‌های جذب نشده در تولید
- کاهش شدید نقدینگی در شرکت‌های سیمانی و مشکلات ناشی از آن
- کاهش شدید درآمدها و پیشی گرفتن هزینه‌ها که منجر به زیانده شدن تعداد زیادی از کارخانجات سیمان در کشور شده است.
- اجبار به توقف خطوط تولید جهت تعادل بازار عرضه و تقاضا و آثار و پیامدهای مالی، اجتماعی و انسانی آن
راهکارهای خروج از چالش‌های صنعت سیمان
در رأس کلیه راهکارهای برون رفت از چالش‌های پیش‌رو، کاهش قیمت تمام شده محصولات به جهت افزایش حاشیه سود و یا جلوگیری از پیشی گرفتن هزینه‌ها از درآمدها است. روش‌های مختلفی جهت کاهش قیمت تمام شده وجود دارد ولی یکی از راه‌کارهایی که صنعت کمتر به آن توجه نموده است استفاده از نتایج حاصل از کارسنجی و زمان‌سنجی‌های پست‌های سازمانی است.
کارسنجی و زمانسنجی عبارت است از کاربرد تکنیک‌های مختلف به منظور تعیین زمان لازم برای یک اپراتور واجد شرایط که کار مشخصی را در سطح کارایی معینی انجام می‌دهد. در این تعریف، منظور از اپراتور واجد شرایط، اپراتوری است که دارای مشخصات فیزیکی لازم (از لحاظ استعداد، تحصیلات، مهارت و دانایی) جهت انجام کار به نحو رضایت‌بخش با رعایت اصول ایمنی و کیفی و کمی باشد.
ترویج استفاده از زمانسنجی به دلیل کاربردهای فراوان آن می‌باشد. کاربردهای زمانسنجی و کارسنجی عبارتند از:
- تعیین هزینه نیروی انسانی درگیر در ساخت محصول و یا ارائه خدمت (کاربرد در فعالیت‌های پیمانکاری و پیمانی)
- محاسبه زمان استاندارد فعالیت‌ها و زیر فعالیت‌ها
- تعیین تعداد اپراتورهای تولیدی و غیر تولیدی مورد نیاز
- بالانس اپراتورها و نیروهای انسانی (اجرایی، خدماتی، پشتیبانی و ... ) بر اساس مقدار واقعی حجم کار
- تعیین نوع و ظرفیت تجهیزات و امکانات مورد نیاز
- امکا‌ن‌سنجی تولید محصولات و یا ارائه خدمات جدید با توجه به امکانات موجود
- تعیین و پیگیری اهداف
- تامین اطلاعات لازم جهت پیاده سازی نظام ارزیابی عملکرد بخش‌ها و یا نیروی انسانی
- بررسی کارایی بخش‌ها و نیروي انسانی
- آگاهی از هزینه واقعی مرتبط با نیروی انسانی
- مقایسه آلترناتیوهای مختلف انجام کار از نظر زمانی و انتخاب بهترین آن‌ها
- بهبود زمان تولید، کاهش زمان سیکل و کاهش هزینه تمام شده محصولات
شرکت آرمان نگار اسپادان در کارسنجی و زمانسنجی صنایع سیمان تجربیات بسیار بالایی دارد که در لینک زیر می‌توانید قسمتی از پروژه‌های مربوط به این حوزه را مشاهده کنید.